Neandertalёt kishin fizik tё fuqishёm, ishin inteligjentё dhe tё aftё pёr tё menduar simbolikisht. Kreativiteti i tyre shfaqet nё pikturimet e mureve tё shpellave; ata kujdeseshin pёr tё moshuarit dhe varrosjen e tё afёrmve e shoqёronin me bimё mjekёsore; ushqimin e siguronin pёrmes prodhimit dhe pёrdorimit tё veglave tё punёs tё sofistikuara. E megjithatё, rreth 30 mijё vite mё parё, Neandertalёt u zhdukёn.
Nё njё studim tё fundit tё botuar nё revistёn shkencore PLOS One studiuesit argumentuan se fertiliteti i ulёt dhe ndryshimet klimatike ishin arsyet qё sollёn zhdukjen dhe zёvendёsimin e tyre me popullata tё Homo sapiens. Prej njё modeli demografik, bazuar tek tё dhёnat e pёrftuara prej vёzhgimit tё shoqёrive gjuetarё-mbledhёse dhe grupeve sociale tё primatёve, studiuesit pёrcaktuan faktorёt qё ndikuan nё zvogёlimin e popullatёs sё Neandertalёve. Sipas tyre, popullata e paqёndrueshme e Neandertalёve mund tё ketё marrё goditjen pёrfundimtare prej pasojave tё ndryshimeve klimatike.
Kёshtu, prej studimit tё variacionit tё izotopeve tё karbonit dhe oksigjenit nё dy shpella nё Rumani, studiuesit ishin nё gjendje tё detajonin historinё e klimёs nё Evropёn Qendrore. Ata arritёn nё pёrfundimin se ndryshimet e klimёs gjatё periudhёs sё fundit tё Epokёs sё Akullit ndikuan nё uljen e numrit tё Neandertalёve. Kjo pasi temperaturat e ftohta pёr njё kohё tё gjatё u shoqёruan me thatёsira. Pёr pasojё, stresi ekologjik i shkaktuar prej tё ftohtit dhe thatёsirave nё mijёra vite, ndikoi ciklin e rёnies sё popullatёs sё Neandertalёve dhe zёvendёsimin e tyre me Homo sapiens.
Nё kёtё studim, pёrjashtohet mundёsia qё shfaqja e njeriut nё arenёn evolutive tё ketё qenё arsyeja e vetme e zhdukjes sё Neandertalёve. Thёnё ndryshe, megjithёse nuk pёrjashtohen konfliktet pёr burime ushqimi mes tyre dhe popullatave njerёzore por dhe Denisovanёve, Neandertalёt nuk mundёn tё pёrballonin dhe tё zgjidhnin problemet e reja tё mbijetёsёs, qё u shfaqёn gjatё ndryshimeve klimatike dhe tё linin pasardhёs. Duket se ata nuk zotёronin aftёsi tё atilla biokulturore, me anёn e tё cilave tё formonin pёrshtatje qё t’i pёrgjigjeshin mozaikut tё problemeve adaptive.
Nga ky kёndvёshtrim, arsyet e zhdukjes sё tyre duhen kёrkuar nё shumёsinё e problemeve adaptive me tё cilat u pёrballen kushёrinjtё tanё evolutivё.
Burime:
Degioanni, A., et al. (2019). Living on the edge: Was demographic weakness the cause of Neanderthal demise? PLOS ONE, 14 (5): e0216742. doi: 10.1371/journal.pone.0216742
Hoffman, D. L. et al. (2018). U-Th dating of carbonate crusts reveals Neanderthal origin of Iberian cave. Science, 359 (6378): 912-915
SAPIENS 