Lajmet e rreme, si informacione tё fabrikuara sёbashku me keqinformimin dhe dezinformimin, janё analoge me sjelljen e viruseve: pёrhapja e tyre kёrkon njё bujtёs qё nё ditёt e sotme mundёsohet prej teknologjisё. Sistemet e Inteligjencёs Artificiale, si modeli GPT-2, krijojnё lajme tё rreme nё rrjetet sociale. Tё vendosur pёrballё kёtij realiteti teknologjik, pёr antropologun e Inteligjencёs Artificiale Iyad Rahwan, lind nevoja e studimit tё sjelljes sё sistemeve tё Inteligjencёs Artificiale. Njё prej mёnyrave ёshtё pёrmes pёrdorimit tё metodave evolucionare.
Biologёt i studiojnё sjelljet e organizmave tё gjallё duke marrё parasysh funksionin e njё sjelljeje tё caktuar, mёnyrёn se si ajo zhvillohet sёbashku me funksionin qё ajo ka si dhe historikun e saj nё kohё. Me historik, biologёt nёnkuptojnё evolucionin e njё sjelljeje brez pas brezi. Ashtu si biologu, qё vёzhgon sjelljen e njё organizmi nё natyrё, tё studiosh sjelljet e vёzhgueshme tё agjentёve inteligjentё do tё thotё tё kuptosh bashkёveprimin qё ata kanё mes njёri tjetrit dhe me pёrdoruesit.
Tek makinat, sjellja ёshtё produkt i pёrpunimit tё tё dhёnave nё sajё tё aplikimit tё algoritmeve, pёr tё nxjerrё njё rezultat tё caktuar dhe bazohet nё tё mёsuarit dhe rrjetёzimin e informacionit. Por me prirjen drejt formimit tё algoritmeve komplekse, publiku do e ketё mё tё vёshtirё tё pikasё lajmet e rreme. GPT-2 dhe videot deepfake si shprehje tё Inteligjencёs Artificiale, janё vetёm dy nga shembujt qё ilustrojnё zhvillimin aktual teknologjik.
Pasojat e lajmeve tё rreme pasqyrohen nё politikё dhe ekonomi duke kёrcёnuar demokracinё dhe transformuar rendin ekonomik.
Kёshtu, skandali politik me Facebook- Cambridge Analytica qё ndodhi nё fillimet e vitit 2018, i bёri njerёzit tё rimendojnё privatёsinё e tyre nё Facebook kur “Cambridge Analytica” esktraktoi informacionet personale tё pёrdoruesve dhe i shfrytёzoi pёr tё krijuar psikografitё e tyre. Targetimi me lajme tё rreme i grupeve nё rrjete sociale mendohet se luajti rol tё konsiderueshёm edhe gjatё fushatёs sё Brexit.
Psikografitё janё tё vlefshme edhe nё rastin e marketingut. Nё termat e fitimit ekonomik, oligarkia e bazuar nё data, pёrdor dhe orienton pjesёn tjetёr tё popullsisё drejt pёrfitimit vetjak. Ky shqetёsim ёshtё artikuluar prej studiueses Shoshana Zuboff nё librin e saj “Epoka e Kapitalizmit tё Mbikqyrjes”. Korporata tё tilla si Google dhe Facebook bazohen nё shfrytёzimin e sjelljeve qё parashikohen prej pёrdorimit tё algoritmeve. Sipas saj, ekstraktimi dhe pёrdorimi i tё dhёnave pёr tё parashikuar nevojat tona ekonomike, shёnon njё fazё tё re tё kapitalizmit.
Zhvillimi teknologjik qё mundёsoi Internetin dhe shёrbime tё ndryshme qё ofrohen nё tё, p.sh rrjetet sociale, shfaq disa anё tё errёta, si pёrhapja e lajmeve tё rreme. Njohja dhe studimi i sjelljeve tё agjentёve inteligjentё nuk mund tё realizohet vetёm prej njohjes sё kodit tё makinave. Qё tё kuptosh sjelljen e Inteligjencёs Artificiale lipset njё qasje ndёrdisiplinore, ku pёrfshihen dhe metodat evolucionare. Kjo pasi, njё nga kurat kundёr virusit tё lajmeve tё rreme ёshtё pёrdorimi i teknologjisё, pёr tё krijuar modele qё i luftojnё ato.
Burime:
Rahwan, I., Cebrian, M., Obradovich, N., et al. (2019). Machine behavior. Nature, 568: 477-486.
SAPIENS 