Nё kushtet kur vihen nё dyshim autoritetet shkencore, si mund tё kuptojmё dhe tё shmangim kolapsin ose rёnien e njё shoqёrie?
Sipas gjeografit tё njohur J. Diamond, njё mёnyrё pёr tё kuptuar arsyet e kolapsit ёshtё faktori mjedis. Pёrgjatё historisё, disa shoqёri i shkatёrruan habitatet ku jetonin. Pёr pasojё, ato zvogёluan resurset natyrore, qё u siguronin jetesёn. Nё ditёt e sotme, kriza klimatike qё ka ngёrthyer shoqёrinё, pёrfaqёson kёrcёnimin mё tё madh pёr mbijetesёn e saj.
Faktori tjetёr, lidhet me perceptimet dhe praktikat e anёtarёve tё njё shoqёrie kundrejt problemeve mjedisore me tё cilat ajo pёrballet.
Çdo shoqёri pёrgjatё historisё, ka formuar pёrshtatje kulturore si pёrgjigje ndaj mjedisit. Kёto pёrshtatje brendёsohen nё dijet dhe praktikat mjedisore, pjesё e kulturёs sё kёsaj shoqёrie. Nё kёtё kuptim, njohja dhe ruajtja e mjedisit merr njё rёndёsi tё veçantё, pasi pёrcakton fatin e ardhshёm tё vetё shoqёrisё.
Perceptimet dhe praktikat kulturore tё anёtarёve tё njё shoqёrie mbi rreziqet qё kёrcёnojnё mjedisin ku ata jetojnё nuk mund tё kuptohen jashtё kontekstit social. Nё fjalёt e antropologes britanike M. Douglas, ato janё njё fenomen i konstruktuar socialisht ose kulturalisht. Thёnё ndryshe, pёrgjigjia e anёtarёve tё shoqёrisё ndaj rreziqeve varet prej kontekstit socio-kulturor.
Njё qasje tё ngjashme ka dhe historiania e njohur e shkencёs N. Oreskes. Sipas saj, besueshmёria e pohimeve shkencore lidhet ngushtё me botёkuptimin qё gёzojnё anёtarёt e njё shoqёrie. Sipas Oreskes, sulmet ndaj shkencёs janё njё strategji politike. Sulmet synojnё diskretitimin e shkencёs nё sytё e publikut dhe formimin e pikёpamjeve tё gabuara shkencore.
Dyshimi ndaj autoriteteve shkencore dhe diskretitimi i shkencёtarёve, qё ndodh rёndom ndёr politikanёt e ekstremit tё majtё dhe tё djathtё, ulin shkallёn e tё kuptuarit tё arsyeve tё katastrofave mjedisore.
Me rrezikun nё rritje tё pasojave prej ndryshimeve klimatike, njohja dhe sidomos praktikat kundrejt mjedisit, lipset tё jenё nё dobi tё tij. Mё e rёndёsishmja, nё dobi tё mbijetesёs dhe tё ardhmes sё vetё shoqёrisё.
SAPIENS 